Ai phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và tự nguyện theo luật mới?

08:00 - 23/08/2025

Quyết định 868 năm 2025 của Bộ Nội vụ có hiệu lực từ ngày 1.7, quy định rõ ai bắt buộc, ai được tự nguyện và những ai không thuộc diện tham gia gia bảo hiểm xã hội.

Ai thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc?

Theo quy định, người lao động là công dân Việt Nam thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc gồm:

Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc hợp đồng xác định thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên. Điều này áp dụng cả khi người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận dưới tên gọi khác nhưng có nội dung về việc làm có trả lương, chịu sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên.
Cán bộ, công chức, viên chức.
Công nhân, viên chức quốc phòng; công nhân công an; người làm công tác khác trong tổ chức cơ yếu.
Người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng theo luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài, trừ trường hợp điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên có quy định khác.
Vợ hoặc chồng không hưởng lương từ ngân sách nhà nước nhưng được cử đi công tác nhiệm kỳ cùng thành viên cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, hưởng chế độ sinh hoạt phí.
Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, hoặc phần vốn doanh nghiệp theo quy định pháp luật; thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc, thành viên Ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã có hưởng tiền lương.
Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, thôn, tổ dân phố. Người làm việc không trọn thời gian nhưng có mức lương tháng bằng hoặc cao hơn mức lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất.
Chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh, nộp thuế theo phương pháp kê khai.
Một số chức danh quản lý hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã không hưởng lương nhưng vẫn thuộc diện đóng bảo hiểm xã hội nếu đáp ứng điều kiện luật định.

Đối với lao động nước ngoài tại Việt Nam: Người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc khi làm việc theo hợp đồng xác định thời hạn từ đủ 12 tháng trở lên với người sử dụng lao động tại Việt Nam.

Ai được tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện?

Người lao động là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên, không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và không đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hằng tháng, được quyền tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Ai phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc và tự nguyện theo luật mới? — Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn hoặc hợp đồng xác định thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên, thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc

Ngoài ra, người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, xác định thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên, kể cả khi thỏa thuận dưới tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, trả lương, và cán bộ, công chức, viên chức đang tạm hoãn hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc, cũng có thể tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện nếu không thỏa thuận đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trong thời gian này.

Người sử dụng lao động phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc khi nào?

Cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập.
Cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp thuộc Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, tổ chức cơ yếu.
Các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội, xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội khác; cơ quan, tổ chức nước ngoài, tổ chức quốc tế hoạt động tại Việt Nam.
Doanh nghiệp, tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, hộ kinh doanh, tổ chức khác và cá nhân thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng.

Ai không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội?

Người đang hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội hoặc trợ cấp hằng tháng không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, gồm:

Người hưởng trợ cấp mất sức lao động hằng tháng.
Người hưởng trợ cấp hằng tháng theo Nghị định 09 năm 1998, sửa đổi Nghị định 50 năm 1995, về chế độ sinh hoạt phí đối với cán bộ xã, phường, thị trấn.
Người hưởng trợ cấp hằng tháng theo Quyết định 91 năm 2000, Quyết định 613 năm 2010, Quyết định 142 năm 2008, Quyết định 38 năm 2010, Quyết định 53 năm 2010, Quyết định 62 năm 2011 của Thủ tướng Chính phủ về chế độ đối với quân nhân, công an, cán bộ tham gia kháng chiến, làm nhiệm vụ quốc tế.
Người hưởng trợ cấp hằng tháng do không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Ngoài ra, công dân Việt Nam không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc gồm:

Lao động giúp việc gia đình.
Chủ hộ kinh doanh; người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp, thành viên hội đồng quản trị, tổng giám đốc, giám đốc, thành viên ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên, các chức danh quản lý hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã không hưởng lương, đã đủ tuổi nghỉ hưu theo bộ luật Lao động, trừ trường hợp còn thiếu tối đa 6 tháng đóng bảo hiểm xã hội theo luật Bảo hiểm xã hội 2024.
Người làm việc theo hợp đồng từ 1 tháng trở lên, làm việc không trọn thời gian, có lương tháng theo thỏa thuận trong hợp đồng lao động thấp hơn tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thấp nhất; người làm việc theo hợp đồng thử việc.

Lao động nước ngoài không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc

Thứ nhất, người di chuyển nội bộ doanh nghiệp theo quy định pháp luật về lao động nước ngoài tại Việt Nam.
Thứ hai, người đã đủ tuổi nghỉ hưu theo khoản 2 điều 169 bộ luật Lao động khi ký hợp đồng.
Thứ ba, trường hợp điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên có quy định khác.

Nguồn: thanhnien.vn