Mỹ đạt thỏa thuận với Qatar gia hạn căn cứ quân sự lớn nhất Trung Đông

Kéo dài hiện diện quân sự ở Qatar thêm 10 năm nữa

Thỏa thuận này dù chưa được công bố công khai nhưng cho thấy sự phụ thuộc của Washington vào quốc gia vùng Vịnh nhỏ bé này. Căn cứ không quân Al Udeid, nằm ở sa mạc phía tây nam Doha, là căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ ở Trung Đông và có thể chứa hơn 10.000 lính Mỹ.

Hiện Lầu Năm Góc từ chối đưa ra bình luận về thông tin mà CNN đã đưa.

Qatar trong thời gian dài là kênh đối thoại của Mỹ với Taliban kể từ khi Mỹ rút khỏi Afghanistan vào năm 2021. Qatar cũng đóng vai trò trung gian trong các thỏa thuận vào cuối năm 2023 dẫn đến việc một số người Mỹ được trả tự do trong các cuộc trao đổi tù nhân với Venezuela và Iran.

Thỏa thuận gia hạn thêm thời gian đóng quân tại căn cứ không quân Al Udeid đạt được trong bối cảnh Mỹ tăng cường hiện diện quân sự ở khu vực nhằm ngăn chặn nguy cơ xung đột Israel - Hamas lan rộng ra khỏi phạm vi Dải Gaza. Gần đây, Hezbollah, Houthi cùng vài nhóm vũ trang khác đẩy mạnh tấn công Israel để hỗ trợ Hamas làm tăng nguy cơ căng thẳng leo thang.

Từ khi xung đột nổ ra, Qatar liên tục đóng vai trò quan trọng làm trung gian hòa giải trong quá trình đàm phán giữa Israel với Hamas. Nỗ lực trung gian của nước này giúp đem lại một thỏa thuận ngừng bắn kéo dài gần 2 tuần, tạo điều kiện cho hàng chục con tin được thả, công dân nước ngoài an toàn rời khỏi Gaza, người Palestine bị thương có thể sang Ai Cập điều trị.

Vào tháng trước, Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin đã đến thăm căn cứ không quân Al Udeid và cảm ơn Qatar vì đã tăng chi tiêu hàng tỷ USD để nâng cấp cơ sở vật chất cho căn cứ này. Quan chức quân sự cấp cao trên cũng nói rằng Mỹ và Qatar sẽ chính thức thực hiện các bước tiếp theo để mở rộng và củng cố mối quan hệ quốc phòng song phương.

Al Udeid trở thành căn cứ không quân chính của Bộ Chỉ huy Trung tâm Mỹ (CENTCOM) vào năm 2003, sau khi Washington chuyển lực lượng và tài sản từ căn cứ Không quân Prince Sultan ở Saudi Arabia sang. Việc lực lượng lớn binh sĩ Mỹ hiện diện ở Saudi Arabia lúc đó đã trở nên nhạy cảm và gây tranh cãi. Lực lượng Không quân Qatar và Anh cũng hoạt động từ căn cứ Al Udeid.

Tuy nhiên, trong chuyến thăm này, ông Lloyd Austin không đề cập đến việc gia hạn và chính quyền Biden cũng không công khai thông tin.

Căn cứ không quân chính của Bộ Chỉ huy Trung tâm Mỹ từng là trung tâm chủ chốt cho các hoạt động không quân của Bộ Tư lệnh quân đội Mỹ trong hoặc xung quanh Afghanistan, Iran và ở khắp Trung Đông.

Ứng phó với mối đe dọa leo thang ở khu vực

Việc gia hạn thêm thời gian được đưa ra vào thời điểm Mỹ tăng cường sự hiện diện ở khu vực nhằm ứng phó với mối đe dọa leo thang từ các nhóm chiến binh được Iran hậu thuẫn ở Iraq, Syria và Yemen.

Sau khi Hamas bắt giữ khoảng 240 con tin từ Israel vào ngày 7/10, Qatar đã trở thành nước trung gian với Hamas để hòa giải việc thả hàng loạt con tin Israel và quốc tế. Qatar tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán nhằm cố gắng khôi phục các cuộc đàm phán về con tin, thường phối hợp với CIA và cơ quan tình báo Mossad của Israel, cũng như Ai Cập.

Sự tham gia của Qatar ở các vòng đàm phán được coi là sự mở rộng vai trò hòa giải mà nước này đảm nhận với cả Iran và Taliban. Các nhà phân tích cho biết, nguồn tài nguyên dầu mỏ và khí đốt tự nhiên dồi dào, cùng với khả năng đóng vai trò là người điều phối, sẽ giúp Qatar ngày càng tăng cường vị thế trên trường quốc tế.

Trước đó, hàng nghìn người Afghanistan đã bay từ Kabul đến Al Udeid trong cuộc rút quân của Mỹ khỏi Afghanistan vào năm 2021. Binh lính Mỹ đã phải vật lộn để cung cấp cho dòng người tị nạn khổng lồ mà theo Tổng thống Biden, đây là "một trong những cuộc không vận lớn nhất, khó khăn nhất trong lịch sử".

Mặc dù Bộ trưởng Austin không hề thông báo về việc gia hạn thỏa thuận Al Udeid trong chuyến thăm căn cứ này vào tháng trước nhưng ông cũng nhấn mạnh Mỹ và Qatar "sẽ chính thức thực hiện "các bước tiếp theo để mở rộng và củng cố mối quan hệ quốc phòng song phương giữa hai nước".

"Chúng tôi sẽ thực hiện điều này thông qua cam kết của Qatar trong việc đóng góp các nguồn lực đáng kể để nâng cao năng lực tại Căn cứ Không quân Al Udeid và điều đó sẽ hỗ trợ lực lượng của cả Mỹ và Qatar trong nhiều năm tới", Bộ trưởng Austin nói thêm./.