Vì sao ngày càng ít người học thạc sĩ?

Theo số liệu từ Bộ GD-ĐT, năm học 2017 cả nước tuyển mới được 45.032 học viên cao học, đến năm 2018 số lượng sụt giảm xuống còn 42.160 học viên, năm 2019 còn 36.022 học viên. Năm 2020 được 33.008 học viên, năm 2021 là 30.734 và đến năm 2022 số lượng giảm thêm khoảng 9.000 học viên. Từ quy mô đào tạo thạc sĩ là 106.000 (năm 2017) đến nay chỉ còn 88.243 học viên. Trung bình mỗi năm, hàng chục ngàn chỉ tiêu thạc sĩ không có người học.

HÀ ÁNH

Tại ĐH Quốc gia TP.HCM, quy mô đào tạo thạc sĩ năm 2023 còn 7.122, giảm so với năm 2022 (7.946 học viên). Trong đó, Trường ĐH Bách khoa TP.HCM từ 2.627 giảm xuống 1.957. Tuy nhiên, ở khối xã hội nhân văn và kinh tế lại tăng, như Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn từ 1.440 lên 1.585, Trường ĐH Kinh tế - Luật từ 417 lên 703, Trường ĐH Quốc tế từ 472 lên 521.

Có thể nói năm 2017 là năm mà ĐH Quốc gia TP.HCM có số lượng học viên cao học sụt giảm ghê gớm nhất, từ 10.000 thí sinh dự thi năm 2012 mà đến 2017 chỉ còn 2.912 thí sinh đăng ký dự thi, trong khi chỉ tiêu năm 2022 là 3.683.

CẠNH TRANH CẢ TRONG LẪN NGOÀI NƯỚC

PGS-TS Hoàng Trang, Trưởng phòng Đào tạo sau ĐH Trường ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TP.HCM), cho biết: "Tôi đã làm một nghiên cứu so sánh về nhu cầu học thạc sĩ ở các nước phát triển, thì xu hướng chung là giảm. Người tốt nghiệp ĐH chỉ học sau ĐH khi có đam mê nghiên cứu hoặc trong thời điểm kinh tế khủng hoảng, họ bị mất việc nên đi học để chờ kinh tế phục hồi. Tại Trường ĐH Bách khoa, 5 - 10 năm trước số lượng tuyển thạc sĩ giảm kinh khủng hơn so với thời điểm hiện tại, chỉ đạt 50 - 60% chỉ tiêu".

Theo PGS-TS Hoàng Trang, một trong những nguyên nhân khiến gần đây số lượng học thạc sĩ và cả tiến sĩ trong nước giảm là do học bổng sau ĐH ở nước ngoài tăng mạnh. "Học viên tìm kiếm học bổng sau ĐH ở nước ngoài với mong muốn được học ở môi trường quốc tế, trải nghiệm thêm văn hóa và đặc biệt là có cơ hội nâng cao trình độ ngoại ngữ rất nhiều so với học ở trong nước", PGS-TS Hoàng Trang nhận định.

NGUỒN: BÁO CÁO THƯỜNG NIÊN ĐH QUỐC GIA TP.HCM

PGS-TS Nguyễn Tuyết Phương, Trưởng phòng Đào tạo sau ĐH Trường ĐH Khoa học tự nhiên (ĐH Quốc gia TP.HCM), cũng nhận định 10 năm nay, số lượng học viên đăng ký học thạc sĩ giảm nhiều, đặc biệt là ở những ngành nhóm môi trường, địa chất, chỉ các ngành thuộc lĩnh vực công nghệ thông tin là vẫn giữ được độ "hot".

"Tại trường mỗi năm có hàng ngàn chỉ tiêu nhưng chỉ tuyển được khoảng 600, 700, thời điểm nào nhiều là 800. Sự tụt giảm này là xu hướng chung tại nhiều nước. Hơn nữa, thị trường lao động tuyển dụng cử nhân, nghề nhiều hơn, nhu cầu tuyển trình độ cao ở các đơn vị rất hạn hẹp. Chưa kể chục năm trở lại đây số trường ĐH đào tạo thạc sĩ tăng lên và 5 năm gần đây cơ hội tìm kiếm học bổng sau ĐH ở nước ngoài rất dễ dàng, học viên không chỉ được miễn học phí mà còn được cấp thêm học bổng. Điều đó khiến cho việc tuyển thạc sĩ giữa các trường trong nước phải cạnh tranh với nhau và cạnh tranh ngay cả với nước ngoài", PGS-TS Tuyết Phương chia sẻ.

CHỈ ĐI HỌC KHI CÓ NHU CẦU NÂNG CAO TRÌNH ĐỘ

Tại Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM, trong 2 năm gần đây số lượng người học thạc sĩ cũng giảm. Tiến sĩ Nguyễn Trung Nhân, Trưởng phòng Đào tạo, cho hay hằng năm chỉ tiêu của trường là khoảng 750 nhưng chỉ tuyển được khoảng 300. Trong đó, khối kỹ thuật như điện tử, cơ khí, điện... ít người học hơn khối kinh tế (ngành quản trị kinh doanh).

"Xu hướng là những ngành nào có việc làm tốt, thu nhập cao thì các em ít đi học sau ĐH. Trước đây có thời điểm các em tốt nghiệp ĐH xong đổ xô đi học thạc sĩ với tâm lý trình độ cao thì dễ xin việc. Tuy nhiên hiện nay doanh nghiệp không đòi hỏi bằng cấp nên các em chỉ đi học khi có nhu cầu nâng cao trình độ đáp ứng yêu cầu của công việc hoặc có định hướng nghiên cứu, giảng dạy", tiến sĩ Nhân nhìn nhận.

Về tâm lý "học thạc sĩ để dễ xin việc", PGS-TS Nguyễn Đức Trung, Hiệu trưởng Trường ĐH Ngân hàng TP.HCM, cho rằng đây là suy nghĩ chưa chính xác. "Nếu học ĐH chỉ dừng lại ở mức hiểu biết, vận dụng cơ bản để làm việc thì học sau ĐH phải xác định là để có khả năng phân tích bài bản, đánh giá toàn diện vấn đề, vận dụng kiến thức sâu hơn giúp làm việc hiệu quả hơn. Nhiều người đặt nặng bằng cấp mà chưa hiểu đúng về bằng cấp. Nếu học thật, làm thật thì không có chuyện "đổ xô" đi học theo trào lưu để rồi có lúc hết trào lưu thì số lượng người học sụt giảm hẳn", PGS-TS Trung nhìn nhận.