Đường Hồ Chí Minh trên biển là tuyến hậu cần chiến lược trên Biển Đông, đảm bảo nhiệm vụ vận tải quân sự đặc biệt, do Hải quân nhân dân Việt Nam và Quân giải phóng miền Nam Việt Nam thực hiện bí mật trên biển. Tuyến đường được chính thức thành lập ngày 23.10.1961, để vận chuyển, tăng cường nguồn nhân lực và vũ khí từ miền Bắc chi viện cho Quân giải phóng miền Nam.
Bến tàu không số trong suốt 15 năm làm nhiệm vụ vận tải chiến lược quân sự trên biển (1961-1975), với gần 1.900 lượt tàu thuyền, đã vận chuyển hơn 152.000 tấn vũ khí, trang bị kỹ thuật, thuốc chữa bệnh và hơn 80.000 cán bộ, chiến sĩ từ Bắc vào Nam.
Mỗi chuyến đi của các con tàu không số là một cuộc đấu trí căng thẳng, quyết liệt với kẻ thù, với thiên nhiên, với sóng gió, với mọi khó khăn thử thách, các cán bộ, chiến sĩ luôn sẵn sàng hy sinh tính mạng, bảo vệ bí mật con đường, con tàu và bến bãi.
Trong các trận chiến trên biển, nhiều người con ưu tú của Tổ quốc đã anh dũng hy sinh, vĩnh viễn ở lại với con đường trên biển, nằm lại dưới biển sâu, hóa thân thành sóng nước.
Bến tàu không số là chứng tích của một thời oai hùng. Di tích lịch sử quốc gia Bến tàu không số đã được Bộ Tư lệnh Hải quân đầu tư xây dựng từ năm 2002. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của thời gian, thời tiết, công trình đến nay đã bị hư hỏng, xuống cấp.
Theo ghi nhận của PV Báo Thanh Niên, tại khu vực lễ đài của Bến tàu không số, sau hàng chục năm vận hành, vừa qua lại chịu ảnh hưởng trực tiếp của bão số 3, một số tấm gạch ốp lễ đài đã bị vỡ, bong tróc, lộ cả sắt thép, gây mất mỹ quan, khiến khách tham quan không khỏi chạnh lòng.
Tôn tạo, nâng cấp Bến tàu không số
Để giáo dục truyền thống yêu nước, ý chí quật cường của dân tộc và phát huy hơn nữa giá trị của di tích lịch sử trong phát triển kinh tế, HĐND TP.Hải Phòng đã quyết định điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án xây dựng tu bổ, tôn tạo quần thể di tích Bến tàu không số tại Nghị quyết số 27 năm 2023.
Đến ngày 12.7, UBND TP.Hải Phòng đã phê duyệt dự án tại Quyết định số 2381. Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông (Ban quản lý dự án) Hải Phòng được thành phố giao nhiệm vụ là chủ đầu tư dự án với tổng mức đầu tư là 235 tỉ đồng.
Trao đổi với PV Báo Thanh Niên, đại diện Ban quản lý dự án cho biết, phạm vi dự án là 2,28 ha, quy mô bao gồm các hạng mục chính: tu bổ, tôn tạo, xây dựng tổng thể khuôn viên khu di tích Bến tàu không số, xây dựng cổng vào khu di tích, tôn tạo đài tưởng niệm, sân quảng trường, cầu tàu kết hợp thả hoa đăng, đền thờ các anh hùng liệt sĩ; tàu mô phỏng kết hợp tượng chiến sĩ đoàn tàu không số, phù điêu Đại tướng Võ Nguyên Giáp với lực lượng hải quân; nhà quản lý; kè biển, các công trình hạ tầng kỹ thuật: bãi đỗ xe, đường dạo cảnh quan, hệ thống cây xanh... và các công trình phụ trợ nhằm phát huy giá trị văn hóa, lịch sử và tâm linh của khu di tích.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ VH-TT-DL, UBND TP.Hải Phòng đã giao Sở VH-TT tổ chức thi tuyển sáng tác mẫu phác thảo tác phẩm mỹ thuật đối với các hạng mục: phù điêu Đại tướng Võ Nguyên Giáp với lực lượng Hải quân; mô phỏng tàu không số và các chiến sĩ đảm bảo sự đồng bộ về kiến trúc, cảnh quan nhằm tri ân các anh hùng, liệt sĩ; là điểm đến sinh hoạt chính trị, văn hóa và du lịch của TP.Hải Phòng nói riêng và cả nước nói chung.
Hiện nay, Ban quản lý dự án đang khẩn trương triển khai công tác khảo sát thiết kế trình cấp có thẩm định, phê duyệt. Sau khi hoàn thành các thủ tục cần thiết, dự kiến cuối năm 2024 dự án sẽ được đưa ra đấu thầu để lựa chọn nhà thầu thi công. Quý 1/2025, dự án sẽ được khởi công, dự kiến hoàn thành dự án vào năm 2026.