Dư thừa nhưng chưa đạt đỉnh

Ông Nguyễn Quang Cung - Chủ tịch Hiệp hội Xi măng Việt Nam:

Ngành xi măng hiện đã bước vào giai đoạn bão hòa, lượng tiêu thụ xi măng trong tháng 5/2025 của nhiều nhà máy đã sụt giảm từ 20–30% so với tháng trước, với mức tiêu thụ nội địa 5 năm gần đây hầu như không tăng đáng kể, chỉ dao động quanh ngưỡng 60 – 65 triệu tấn/năm.

Nguyên nhân không chỉ đến từ giá thành sản xuất tăng cao, mà còn do tình trạng khan hiếm nguyên liệu xây dựng, đặc biệt là cát và đá xây dựng, tại nhiều địa phương. Việc thiếu hụt nguồn cung vật liệu đã khiến tiến độ nhiều công trình xây dựng bị đình trệ, kéo theo nhu cầu tiêu thụ xi măng giảm mạnh, dư thừa khoảng 60 triệu tấn mỗi năm, tạo nên sức ép cạnh tranh gay gắt về giá.

Hiện, các dây chuyền sản xuất xi măng chỉ hoạt động trung bình khoảng 75% tổng công suất thiết kế. Tuy nhiên, nhu việc tiêu thụ xi măng sẽ thấy rõ hơn trong nửa cuối năm 2025.

Tín hiệu khả quan là nhu cầu xi măng tại Việt Nam chưa đạt đỉnh, dự báo từ giờ đến năm 2031 mới đạt đỉnh. Như vậy việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm xi măng vẫn còn dư địa tăng trưởng nhờ các dự án giao thông được đẩy nhanh tiến độ. Đặc biệt, cần dự báo nhu cầu tiêu thụ xi măng với tầm nhìn 10 năm, 20 năm làm căn cứ xác định quy mô sản xuất, giúp cân đối phù hợp giữa cung và cầu. Ngoài ra, để tiết kiệm tài nguyên, có thể tận dụng phế liệu của các ngành công nghiệp khác như xỉ, tro bay của nhà máy nhiệt điện làm nguyên liệu cho sản xuất xi măng.

Chính vì vậy, Chính phủ cần có biện pháp thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ vật liệu xây dựng thông qua phát triển nhà ở, kết cấu hạ tầng, đường giao thông và ứng dụng các giải pháp công nghệ mới. Việc tăng cường sử dụng xi măng trong xây dựng không chỉ giúp nâng cao chất lượng và tuổi thọ công trình mà còn hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn.

Bên cạnh đó, cần biện pháp tháo gỡ cho một số nhà máy hiện gặp khó khăn trong việc cấp, gia hạn mỏ nguyên liệu phục vụ sản xuất sản phẩm của ngành công nghiệp xi măng.

Bộ Xây dựng cũng đã đề xuất giảm thuế xuất khẩu đối với các doanh nghiệp xi măng và Thủ tướng Chinh phủ đã giao Bộ Tài chính xem xét. Trong trường hợp được triển khai, những đề xuất này có thể tác động tích cực tới sản lượng tiêu thụ xi măng năm 2025.